آزمایش قند خون ، آزمایش قند خون در کرج ، آزمایش قند خون در محمدشهر

آزمایش قند خون

بر حسب اینکه هدف از اندازه گیری قند خون چه باشد، از چهار نوع آزمایش استفاده می شود: (1) قند خون ناشتا؛ (2) قند خون 2 ساعت بعد از غذا؛ (3) تست تحمل گلوکز و (4) قند خون ساده

الف) آزمایش قند خون ناشتا (FBS)

از این آزمایش (Fasting Blood Sugar ، با اختصار آزمایش FBS) برای شناسایی بیماری مرض قند (دیابت) استفاده می شود.

آمادگی و شرایط لازم برای آزمایش: در این آزمایش مقدار 5 میلی متر خون وریدی شما گرفته شده و مورد آزمایش قرار می گیرد. ملاحظات زیر را بایستی مد نظر داشته باشید:

باید برای 12 تا 14 ساعت ناشتا باشید، در طول مدت ناشتا نوشیدن آب در حد نیاز بلامانع است.
برای اینکه دچار ضعف و بیحالی ناشی از افت قند خون نشوید، بعد از دادن نمونه خون مقداری کیک یا شربت میل کنید.
اگر ناحیه خون گیری کبود شد، برای یکی دو روز کمپرس گرم مرطوب (روزانه 3 تا 6 بار، هر بار به مدت 5 تا 10 دقیقه) بکار ببرید تا زودتر برطرف شود.
اگر داروی خاصی مصرف می کنید پزشک و مسئول آزمایشگاه را مطلع سازید (برخی از داروها باعث می شود که به طور کاذب جواب آزمایش مثبت یا منفی شود) زیرا ممکن است نیاز به قطع مصرف آن قبل از آزمایش باشد.

تفسیر نتیجه ی آزمایش: واحد اندازه گیری قند خون میلی گرم در دسی لیتر (mg/dl)است و بر حسب نتیجه آزمایش سه حالت زیر ممکن است وجود داشته باشد:

70-110 mg/dl = FBS (یا 60-100/MG/DL در کودکان): این حالت نشاندهنده ی طبیعی بودن قند خون و سوخت ساز (متابولیسم) آن است.

140 mg/dl ≤ FBS : این حالت غیر طبیعی بوده و نمایانگر وجود مرض قند است ( البته بهتر است که در این حالت یکبار دیگر آزمایش تکرار شود).

111-139 mg/dl = FBS : این حالت مشکوک تلقی می شود و بایذ برای بررسی بیشتر آزمایش قندخون 2 ساعت بعد از غذا یا تست تحمل گلوکز انجام شود.

آیا کسی که قندخون ناشتای وی بیش از 140 mg/dl باشد، حتما دچار مرض قند (دیابت) است؟

خیر. اگرچه در اکثر موارد قندخون ناشتای (FBS) بیش از 140 mg/dl دلالت بر وجود دیابت می کند ولی ممکن است در کسانی که اخیرا دچار بیماری جدی و شدید شده اند (نظیر سکته قلبی) و یا در برخی از بیماری های غدد (نظیر آکرومگالی، سندرم کوشینگ و..) نیز بالا باشد که با معاینه و انجام آزمایشات تکمیلی تشخیص داده می شوند.

توجه: اگر مقدار قندخون ناشتای (FBS) شما مساوی یا بیش از 140 mg/dl باشد، بهتر است برای اطمینان از عدم وجود بیماری خاص دیگری (بجز دیابت) به متخصص داخلی یا غدد مراجعه کنید تا معاینات و آزمایشات تکمیلی بر روی شما صورت گیرد.

ب) قند خون 2 ساعت پس از غذا (2-hpp)

از این تست (2-hour postprandial plasma glucose، باختصار 2-hpp) در مواردیکه نتیجه ی آزمایش FBS مشکوک باشد، استفاده می شود. همچنین در موارد زیر این آزمایش بهتر از آزمایش FBS برای شناسایی مرض قند است:

افراد چاق
وجود سابقه خانوادگی مرض قند
فردیکه دچار سقط یا زایمان زودرس شده و یا نوزاد بزرگی به دنیا آورده (بیش از 4 کیلوگرم)
سابقه عفونت های مکرر (خصوصا عفونت های مکرر قارچی ذستگاه تناسلی زنانه یا آبسه و کورک های جلدی مکرر)

نکته: در برخی از موارد (خصوصا در دوران حاملگی) بجای 2 ساعت، قند خون 3 ساعت پس از غذا اندازه گیری می شود.

آمادگی و شرایط لازم برای آزماش:

در این آزمایش 2 ساعت بعد از صرف غذای متوسط یا مصرف 100 گرم کربوهیدرات مقدار 5 میلی لیتر نمونه خون وریدی (سیاهرگی) گرفته می شود:

برای انجام آزمایش ابتدا باید یک صبحانه متوسط و خوب (مقداری کره، پنیر، شیر و نان) بخورید. اما برای دقت در کار معمولا از بیمار خواسته می شود که صبحانه نخورده به آزمایشگاه بیاید و در آنجا مقدار 100 گرم عسل یا 100-75 گرم پودر گلوکز (حل شده در آب یا شیر) به شما داده می شود تا بخورید و آنگاه از شما خواسته می شود تا 2 ساعت بعد از آن مراجعه نمایید تا نمونه خون از شما گرفته شود.

نکته: مقدار گلوکز مصرفی با توجه به سن و جثه افراد فرق می کند و آزمایشگاه میزان دقیق آنرا مشخص می کند.

قبل و در طول مدت آزمایش از استعمال دخانیات و ورزش خودداری کنید.
در طول مدت 2 ساعت، بجز آب چیز دیگری نخورید.

تفسیر نتیجه آزمایش: در این آزمایش قند خون کمتر از 145 mg/dl طبیعی تلقی می شود و مقدار مساوی یا بیش از 200 mg/dl تایید کننده وجود دیابت است. اگر مقدار 2-hpp بین 145 تا 200 باشد آزمایش مشکوک تلقی می شود و باید در این حالت تست تحمل گلوکز به عمل آید.

نکته: مقدار طبیعی 2-hpp در افراد بالای 50 سال از سایر سنین متفاوت است و از روی جداول خاص مورد ارزیابی قرار می گیرد.

پ) تست تحمل گلوکز (GTT)

از این آزمایش در مواردیکه نتیجه ی هر دو آزمایش FBS و 2-hpp مشکوک (بینابینی) باشد، استفاده می شود.

آمادگی و شرایط لازم انجام آزمایش:

این آزمایش کمی زمان بر است (3 تا 6 ساعت طول می کشد) و برای اینکه وقتتان تلف نشود، کتاب یا مجله ای با خود ببرید.

از سه روز قبل از آزمایش از رژیم غذایی پر کربوهیدرات استفاده کنید.
از 12 تا 16 ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید.
بین 7 تا 9 صبح به آزمایشگاه مراجعه کنید.
در ابتدا از شما نمونه خون و ادرار گرفته می شود، آنگاه شربتی که حاوی 50 تا 100 گرم گلوکز است به شما داده می شود. سعی کنید آن را ظرف 5 دقیقه بنوشید (در صورت تمایل می توانید آن را در آب بیشتری حل کنید و بنوشید).
نیم ساعت، یک ساعت، دو ساعت و سه ساعت پس از خوردن شربت از شما نمونه خون و ادرار گرفته می شود. برای اینکه در این دفعات ادرار داشته باشید، سعی کنید در طول مدت آزمایش چندین بار آب بنوشید.
اگر دچار ضعف، بیقراری، عصبانیت، تعریق و یا سردرد شدید، مسئول آزمایشگاه یا پزشک را مطلع سازید.

تفسیر نتیجه آزمایش: تفسیر نتیجه ی این آزمایش را به عهده پزشک معالج تان بگذارید.

ت) قند خون ساده (BS)

این آزمایش فقط در مواردیکه بیمار به طور اورژانسی مراجعه کرده و دچار اختلالات عصبی یا بیماری جدی است و نیز در بیمارانی که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند (خصوصا بیمارانیکه نیاز به عمل جراحی دارند) انجام می شود و نیازی به ناشتا بودن ندارد.

ث) آزمایش قندخون خانگی

امروزه تست های قندخون خانگی به یکی از جالب ترین و مفیدترین ابزارهای کنترل درآمده اند. با این ابزار قادر خواهید بود قند (گلوکز) خود را در منزل، محل کار، در مسافرت و یا در هر جای دیگری کنترل کنید. تست های قندخون خانگی توسط هر شخصی چه سالم، چه بیمار قابل انجام است.

به طور کلی دو روش برای آزمایش قند در منزل وجود دارد:

(1)دستگاه گلوکز (قند) سنج (Glucose Meters)؛ (2) نوارهای قند ادرار (Urine Glucose Dipstick)

گلوکز سنج ها

دستگاه های کوچکی هستند که در اندازه ها و وزن های مختلف وجود دارند. وقتی یک قطره خون روی قسمت مخصوص چکانده شود، عددی ظاهر خواهد شد که معرف سطح قندخون می باشد. تا این لحظه حداقل 25 مدل دستگاه اندازه گیری قندخون به صورت تجاری در دسترس همگان قرار گرفته است. این دستگاه ها براساس بعضی از ویژگی ها (مقدار خون مورد نیاز برای هر تست، سرعت اندازه گیری، اندازه دستگاه، قابلیت ذخیره سازی نتایج در حافظه و …) با یکدیگر تفاوت دارند. مدل های جدیدتر نسبت به مدل های قدیمی راحت تر شده اند و امکانات ویژه دیگری نیز دارند. بیشتر این نوع دستگاه ها میزان قندخون بین 10 میلی گرم در دسی لیتر تا 600 میلی گرم در دسی لیتر را می خوانند و زمانی که بالاتر یا پائین تر از حد نرمال باشد، آنرا با علامت هشدار دهنده اعلام می کنند.

نکته:دستگاه های جدیدی به بازار عرضه شده اند که حتی نیاز به سوراخ کردن انگشت ندارند و زمانی که انگشت شصت خود را در جای مخصوص قرار دهید، از طریق حسگرهای حساسی که دارد، میزان قند خون شما را مشخص می کند.

نوارهای قند ادرار

نوارهای باریک پلاستیکی هستند که دارای قسمت های رنگی کوچک بر روی خود می باشند. این قسمت های کوچک متشکل از موادی هستند که به قند ادرار حساسند. بدین صورت که وقتی قطره ای از ادرار بر روی قسمت های رنگی قرار می گیرد، براساس میزان قند ادرار یک تغییر رنگ در قسمت رنگی نوار ایجاد خواهد شد که مشخص کننده محدوده میزان قند ادرار شما می باشد. این نوارها خیلی دقیق نبوده و فقط محدوده قند ادرار را در صورتی که بالاتر از 180 میلی گرم در دسی لیتر باشد نشان می دهد و چند درصد خطا دارند.

روش کار: برای اندازه گیری میزان قند ادرار بهتر است که ادرار را در یک ظرف استوانه ای کوچک (لیوان پلاستیکی) جمع آوری نموده و نوار را به صورت مستقیم داخل آن نمائید و پس از چند ثانیه خارج و براساس تغییر رنگ روی جعبه آن را قرائت نمایند.

نکته: اندازه گیری مقدار قند ادرار به دلیل اینکه بین شروع دفع قند از کلیه و ظاهرشدن قند در ادرار حدود 2 ساعت تاخیر وجود دارد، یک اندازه گیری مستقیم نمی باشد و فقط تخمینی از محدوده قندخون را مشخص می سازد، به دلیل همین محدودیت ها، توصیه ما به شما این است که به جای قند ادرار، قندخون را اندازه بگیرید و اگر چنین امکانی وجود نداشت، اندازه گیری قند ادرار از عدم اندازه گیری آن بهتر است.

نکات زیر را باید در هر کدام از روشهای اندازه گیری قند خانگی که استفاده می کنید به خاطر داشته باشید:

دست ها را با دقت و به طور کامل با آب و صابون بشوئید. اگر از الکل استفاده می کنید، قبل از سوراخ کردن (لانست زدن) مطمئن شوید که پوست خشک شده باشد.
برای افزایش جریان خون در انگشت ها، دست های شما باید گرم باشد، اگر دست ها سرد است، با شستن آنها زیر آب گرم، آنها را گرم کنید یا آنها را به هم بمالید یا برای چند دقیقه دور دست ها حوله ی گرم مرطوب بپیچید.
برای سوزن زدن از نرمی نوک انگشت ها می توان استفاده نمود. هرگز در نزدیکی ناخن انگشتان سوزن نزنید، زیرا این منطقه بسیار حساس و دردناک است.
از سوزن زدن به یک نقطه خاص برای مدت طولانی پرهیز کنید، زیرا با این کار در این محل یک پینه تشکیل می شود و می تواند در خون گیری ایجاد اشکال کند.
بعد از سوزن زدن، انگشت را به طرف زمین بگیرید، زیرا در این حالت نیروی جاذبه کمک خواهد کرد تا قطره خون بزرگی تشکیل شود.
هرگز قسمت های رنگی روی نوار را با انگشت لمس نکنید.
وقتی رنگ ها (قسمت رنگی نوار با قسمت رنگی روی جعبه) را با نگاه مقایسه می کنید، دقت کنید این کار در نور کافی و خوب انجام شود و نوارها را درست روی رنگ های جدول رنگ قرار دهید تا محدوده قند ادرار شما دقیق مشخص شود.
گلوکزسنج ها و نوارها را در جای سرد و خشک نگهداری نمائید و هرگز آنها را در حمام، آشپزخانه و هوای گرم داخل ماشین نگذارید.
در طول مدتی که دچار بیماری خاصی یا که دچار استرس هستید، باید مکررا قند خود را چک نمائید.

نکته: در گذشته بجای دستگاه های گلوکز سنج از نوارهای قندخون استفاده می شد که خیلی دقیق نبودند و عموما اندازه گیری قندخون با آنها با مشکلاتی همراه بود. از جمله اینکه باید خون دقیقا روی نوار (قسمت رنگی) قرار می گرفت و اگر حبابی روی نوار تشکیل می گردید، جواب دقیقی بدست نمی آمد.

نویسنده : دکتر علیرضا خدامی

کلمات کلیدی : آزمایش خون ، آزمایش قند خون ، آزمایشات قند خون ، مرض قند ، جواب آزمایش ، نتیجه آزمایش، تفسیر نتیجه آزمایش ، خون گیری ، نمونه گیری خون ، تست قند خون ، نتیجه آزمایش ، تست قند خون در دوران بارداری ، آزمایش قند خون خانگی

02636207634